Cynghorion i Lywodraethwyr

Mae yna tua 22,000 o lywodraethwyr ysgolion yng Nghymru. Mae’n nhw’n rhoi o’u hamser, sgiliau ac arbenigedd yn wirfoddol i helpu eu hysgolion i ddarparu’r addysg gorau posibl i blant.

Mae cyrff llywodraethu’n atebol am gyfeiriad strategol eu hysgolion ac am ansawdd yr addysg a ddarperir.

Mae llywodraethwyr yn gweithio gyda phennaeth a staff yr ysgol i sicrhau bod ysgolion yn darparu addysgu a dysgu llwyddiannus i’n plant a chodi safonau.

Mae cyrff llywodraethu’n bodoli fel bod ysgolion yn gyhoeddus atebol i rieni, yr Awdurdod Lleol a’r gymuned leol am yr hyn y maen nhw’n ei wneud, am y canlyniadau y maen nhw’n eu cyflawni ac am y modd y mae adnoddau’n cael eu dyrannu.



Dyma rai cynghorion i fod yn llywodraethwr effeithiol:

  1. Man da i gychwyn ydy ceisio cael trosolwg o ble mae’r ysgol ar hyn o bryd. Edrychwch ar yr adroddiad arolygu diweddaf. Gallwch hefyd ddarllen cofnodion cyfarfodydd diweddar y corff llywodraethu llawn, adroddiad y pennaeth, cynllun datblygu ysgol ac yn y blaen, i gael syniad o brosiectau, materion cyfredol ac yn y blaen.

  2. Gofynnwch os oes modd i lywodraethwr arall fod yn fentor i chi. Gall eich mentor drafod meysydd datblygu gyda chi a sut y maen nhw’n cael eu trafod, nodi data yn adroddiad y pennaeth ac yn y blaen.

  3. Mynychwch gyfarfodydd y corff llywodraethu’n rheolaidd. Mae hyn yn sicrhau eich bod yn dod i adnabod yr ysgol ac aelodau’r corff llywodraethu’n well.

  4. Byddwch yn drefnus gyda gwaith papur i gyfarfodydd. Darllenwch y papurau cyn y cyfafod a pharatowch unrhyw gwestiynau yr hoffech eu gofyn ynghylch y papurau hynny ac yn y blaen. Mae hyn yn dangos eich bod yn gweithredu fel ‘ffrind beirniadol’.

  5. Peidiwch â bod ofn gofyn i lywodraethwyr eraill esbonio’r hyn y maen nhw’n ei drafod os nad ydych yn deall.

  6. Os ydych yn llywodraethwr newydd, peidiwch â disgwyl dod yn arbenigwr dros nos. Gofynnwch gwestiwn i sicrhau eich bod yn deall popeth.

  7. Mae’r math o drafodaeth a gewch fel llywodraethwr yn un strategol, ac nid yn un o ddydd i ddydd e.e. fe fyddwch yn monitro data ac yn edrych ar bolisïau ac yn y blaen. Parchwch gyfrifoldeb y pennaeth am y penderfyniadau o ddydd i ddydd wrth reoli’r ysgol.

  8. Edrychwch ar y data – sut y mae’r disgyblion yn perfformio – cymharwch hyn gyda’r blynyddoedd blaenorol. Ydy pethau’n gwella? Os na, pam? Gofynnwch y cwestiynau.

  9. Os ydy trafodaethau ac eitemau ar yr agenda yn cael eu hystyried yn gyfrinachol, gwnewch yn siwr nad ydy’r wybodaeth yma’n cael ei rhannu gyda neb arall y tu allan i’r corff llywodraethu.

  10. Mae pob llywodraethwr yn gyfartal felly cofiwch barchu barn eraill ac ymddwyn yn unol â hynny pan yn delio gyda chydweithwyr ar y corff llywodraethu.

  11. Os oes gennych ddiddordeb personol mewn pwnc sy’n cael ei drafod mewn cyfarfodydd, lle nad ydych efallai yn ddiduedd, dylech ddatgan diddordeb a gadael y cyfarfod.

  12. Mae cyrff llywodraethu yn gyrff corfforaethol, felly pan fyddwch yn gwneud penderfyniad, mynegwch eich barn a’ch meddyliau eich hun, ond unwaith y bydd penderfyniad wedi’i wneud rhaid i’r llywodraethwyr sefyll wrth y penderfyniad corfforaethol hwnnw.

  13. Dydy cyfarfodydd corff llywodraethu ddim y lle cywir i godi pryderon am eich plant eich hun sydd efallai yn mynychu’r ysgol.

  14. Ymgyfarwyddwch gyda chylch gwaith pwyllgorau yr ydych yn aelodau ohonyn nhw’r.

  15. Mynychwch yr hyfforddiant gorfodol ac unrhyw hyfforddiant arall allai fod yn berthnasol i’ch rôl.

  16. Ydy’r corff llywodraethu wedi cynnal archwiliad sgiliau a nodi bylchau mewn sgiliau/arbenigedd? Oes yna rhywbeth y gallwch ei gynnig yma? Gwnewch argraff! Defnyddiwch eich sgiliau a’ch profiad er budd yr ysgol.

  17. Ymwelwch â’r ysgol fel llywodraethwr cyswllt, arsylwi disgyblion yn y dosbarth ac yn yr iard, gan edrych ar weithgareddau e.e. arsylwi dosbarthiadau, siarad gyda staff/disgyblion, edrych ar adnoddau ac yn y blaen. Beth wnaethoch chi ei ddysgu o ganlyniad i’ch ymweliad? Beth oedd yr argraff fwyaf o’r ymweliad – nodi sylwadau cadarnhaol am y ffocws ac yn y blaen.

  18. Os oes rhywun yn dod atoch gyda phryder am yr ysgol, cyfeiriwch nhw at yr ysgol ac/neu’r pennaeth. Mae ffyrdd iddyn nhw godi pryderon yn yr ysgol, a dydy mynd at lywodraethwr unigol ddim yn un o’r ffyrdd hynny.

  19. Cofiwch mai gwirfoddolwr ydych chi gyda rôl holl bwysig a mwynhewch y gwaith.

© Gwasanaethau Governors Cymru

Cyhoeddwyd: 29/08/2018

Cysylltwch â ni

01443 844532 / 029 2075 3685 [email protected]
Sam MacNamara – 07943 887275 / Jane Morris – 07957 969708